Το πρόβλημα της αποβολής μιας εγκυμοσύνης έχει έντονο αντίκτυπο στην ψυχολογία της γυναίκας και του ζευγαριού. Προσωπικά, είναι από τα πιο δύσκολα θέματα που έχουμε να συζητήσουμε με το ζευγάρι. Τι να πεις και τι να εξηγήσεις σε ένα συντετριμμένο ζευγάρι που αισθάνεται έντονο το αίσθημα της ακύρωσης, της αποτυχίας και της ενοχής. Ενώ για τους γνώστες της ανθρώπινης αναπαραγωγής η αποβολή είναι μια φυσική και αναμενόμενη διαδικασία, συνυφασμένη με τους βιολογικούς μηχανισμούς, για το ζευγάρι είναι κάτι το εντελώς απροσδόκητο και ανεξήγητο. Ξεκινάμε μια αναλυτική παρουσίαση του θέματος των αποβολών για να εξηγήσουμε το φαινόμενο, να ρίξουμε φως σε παράγοντες κινδύνου και να προτείνουμε στρατηγικές και θεραπείες. Αυτό είναι το 1ο μέρος που επικεντρώνεται περισσότερο στην παρουσίαση και τους παράγοντες κινδύνου.
Εισαγωγή
Μια αποβολή εγκυμοσύνης (παλίνδρομη κύηση) είναι ένα γεγονός που έχει μεγάλες επιπτώσεις στη ζωή, την ψυχολογία και τα συναισθήματα μιας γυναίκας και ενός ζευγαριού. Υπάρχουν πάρα πολλές παρανοήσεις σχετικά με το θέμα μιας αποβολής. Οι παρανοήσεις αυτές υπάρχουν στις γυναίκες, στους άνδρες και στους υγειονομικούς και είναι πολύ διαδεδομένες. Για παράδειγμα, πολλές γυναίκες θεωρούν ότι οι αποβολές είναι σπάνιες, ότι μπορεί να προκληθούν πχ από το αν σηκώσουν ένα βαρύ αντικείμενο ή αν τεντωθούν ή αν κάνουν γυμναστική ή ότι δεν υπάρχουν θεραπείες που μπορεί να μειώσουν την πιθανότητα για αποβολή.
Τέτοιες παρανοήσεις μπορεί να είναι επιζήμιες, αφήνοντας τις γυναίκες και τους συντρόφους τους να αισθάνονται μειονεκτικά και να μην αναζητούν βοήθεια και υποστήριξη.
Μια αποβολή μπορεί επίσης να οδηγήσει σε απομόνωση, γιατί πολλές γυναίκες μπορεί να μην συζητήσουν το θέμα της απώλειας μιας εγκυμοσύνης ούτε με την οικογένεια, τους στενούς φίλους ή ακόμα και με τον ίδιο το σύντροφό τους!
Οι γυναίκες και τα ζευγάρια που προσέρχονται στο Ιατρείο μετά από μία αποβολή, είναι γεμάτοι απορίες. Θέλουν να ξέρουν γιατί έγινε η αποβολή, τι μπορούν να κάνουν για να αποφύγουν μια επανάληψη μιας αποβολής, τι πιθανότητες έχουν να αποκτήσουν ένα υγιές μωράκι στην επόμενη εγκυμοσύνη τους και πως να χειριστούν τα αισθήματα θλίψης που νιώθουν μετά από το ατυχές γεγονός.
Αρκετές φορές υπάρχει και λανθασμένη αντιμετώπιση από τους υγειονομικούς που συναντούν τα ζευγάρια. Έλλειψη κατανόησης και συμπόνοιας, αντικρουόμενες απόψεις και ασάφειες σχετικά με τα αίτια και τις συνέπειες, το μόνο που καταφέρνουν είναι να αυξήσουν το στρες που βιώνει το ζευγάρι.
Πόσο συχνές είναι οι αποβολές εγκυμοσύνης;
Οι αποβολές στην εγκυμοσύνη είναι αρκετά συχνές. Από έρευνες που έγιναν σε Ευρώπη και Β. Αμερική υπολογίζεται ότι το συνολικό ποσοστό αποβολών είναι 15,3% όλων των κυήσεων. Αναλυτικότερα, όσες γυναίκες δεν είχαν ποτέ στο ιστορικό τους προηγούμενη αποβολή είχαν πιθανότητα 11% να έχουν αποβολή. Για κάθε αποβολή στο ιστορικό μιας γυναίκας, το ποσοστό ανέβαινε κατά 10%. Έτσι, γυναίκες που είχαν τρεις (ή περισσότερες) προηγούμενες αποβολές στο ιστορικό τους, είχαν πιθανότητα 42% να έχουν κι άλλη αποβολή.
Τι είναι οι επαναλαμβανόμενες αποβολές;
Επικρατεί σύγχυση στο το τι εννοούμε λέγοντας επαναλαμβανόμενες (καθ’ έξιν) αποβολές. Μετράμε δύο ή τρεις αποβολές; Πρέπει να είναι συνεχόμενες; Μετράμε τις βιοχημικές κυήσεις (δηλαδή αυτές που είχαν μόνο θετικό τεστ, χωρίς να φαίνεται τίποτα στον υπέρηχο) ή μόνο αυτές που είδαμε στοιχεία κύησης στον υπέρηχο;
Το 2018, η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (ESHRE) διατύπωσε την άποψη ότι επαναλαμβανόμενες ονομάζονται οι αποβολές όταν είναι δύο και περισσότερες και δεν χρειάζεται να είναι συνεχόμενες. Χρησιμοποιώντας αυτόν τον ορισμό, η πιθανότητα μια γυναίκα να βιώσει επαναλαμβανόμενες αποβολές είναι 2,6%. Περίπου δηλαδή 3 στις 100 γυναίκες θα έχουν επανειλημμένες αποβολές. Μετέπειτα υγιής εγκυμοσύνη που θα οδηγήσει στην απόκτηση παιδιού είχαν τη χαρά να νιώσουν ποσοστό 50- 90%, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού που εξετάστηκε.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για μια αποβολή;
- Λάθη στα χρωμοσώματα του εμβρύου
Αν εξετάσουμε τους ιστούς μιας αποβολής κύησης, θα βρούμε χρωμοσωμικές ανωμαλίες στο 60% των περιπτώσεων. Η πιο συνηθισμένες ανωμαλίες είναι κάποια τρισωμία και ακολουθούν η μονοσωμία Χ και η τριπλοειδία.
- Ελαττώματα στο ενδομήτριο
Όταν γίνει η εμφύτευση στο ενδομήτριο, δημιουργείται το στρώμα του φθαρτού. Αυτό είναι το εσωτερικό στρώμα της μήτρας. Τυχόν ελαττώματα στη διαδικασία αυτή μπορεί να προκληθούν από αλλαγές στα κύτταρα της ανοσίας. Πολλοί παράγοντες που σχετίζονται με επαναλαμβανόμενες αποβολές έχει αποδειχτεί ότι επηρεάζουν δυσμενώς αυτή τη διαδικασία. Γνωστοί παράγοντες είναι μεταβολικοί (πχ παχυσαρκία) και ενδοκρινολογικοί (πχ υποθυρεοειδισμός).
- Δημογραφικοί παράγοντες κινδύνου
Οι σημαντικότεροι δημογραφικοί παράγοντες που επηρεάζουν την πιθανότητα αποβολής είναι η ηλικία, το βάρος και η εθνικότητα της μητέρας καθώς και η ηλικία του πατέρα.
Η πιθανότητα για τρισωμία 16, η πιο συνηθισμένη αιτία αποβολής, ανεβαίνει γραμμικά από την ηλικία των 20 ως τα 40. Η πιθανότητα για τις υπόλοιπες τρισωμίες (πχ 13, 14, 15, 16, 18,
20, 21 και 22 ) ανεβαίνει απότομα μετά την ηλικία των 35.
Το βάρος του σώματος της μητέρας επηρεάζει την πιθανότητα για αποβολή. Ο δείκτης μάζας σώματος (ΒΜΙ= κιλά/ ύψος σε μέτρα^2) με τη χαμηλότερη πιθανότητα για αποβολή είναι μεταξύ 18,5- 24,9 kg/m2 Υπολογίστε το δικό σας ΒΜΙ >ΕΔΩ<
Η Μαύρη φυλή έχει αυξημένη συχνότητα αποβολών σε σχέση με τη Λευκή.
Αυτό που δεν είναι πολύ γνωστό είναι ότι και η ηλικία του πατέρα παίζει ρόλο. Συγκεκριμένα, όταν η ηλικία του πατέρα είναι άνω των 40 ετών, αυξάνει η πιθανότητα για αποβολή (ανεξαρτήτως της ηλικίας της μητέρας).
- Παράγοντες κινδύνου λόγω τρόπου ζωής
Το κάπνισμα αυξάνει την πιθανότητα για αποβολή. Όσο περισσότερο καπνίζει μια γυναίκα, τόσο μεγαλώνει ο κίνδυνος. Κάθε τσιγάρο αυξάνει κατά 1% την πιθανότητα για αποβολή.
Το αλκοόλ επίσης παίζει ρόλο. Υψηλή κατανάλωση αλκοόλ κατά το 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, αυξάνει τον κίνδυνο για αποβολή.
Η υπερκατανάλωση καφεΐνης ίσως συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα αποβολής αλλά αυτό δεν είναι ακόμα ξεκάθαρα αποδεδειγμένο. Δείτε περισσότερα για τα ασφαλή όρια κατανάλωσης καφεΐνης στην εγκυμοσύνη >ΕΔΩ<
Η δουλειά σε νυχτερινές βάρδιες σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αποβολών. Ο κίνδυνος αυξάνει ανάλογα και με τη διάρκεια που μια γυναίκα δούλευε νύχτες.
Γυναίκες που ανέφεραν ότι ήταν σε κατάσταση στρες εμφάνισαν πιο συχνά αποβολές, αλλά δεν έχει αποδειχτεί ξεκάθαρα ότι το στρες ευθύνεται για την αποβολή.
- Κλινικοί παράγοντες κινδύνου
Υπάρχει σημαντική σχέση της εβδομάδας κύησης που βρίσκεται η εγκυμοσύνη και του κινδύνου για αποβολή. Όσο προχωράει η εγκυμοσύνη, ο κίνδυνος μειώνεται. Αν όλα είναι καλά μέχρι τις 8 εβδομάδες, η πιθανότητα να γεννηθεί ζωντανό μωρό είναι 97- 98%
Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο παίζει ο αριθμός των προηγούμενων αποβολών. Όσο περισσότερες είναι αυτές, τόσο αυξάνει η πιθανότητα και η επόμενη να είναι αποβολή.
Διάφορα προβλήματα υγείας της μητέρας επίσης παίζουν ρόλο. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται αντιφωσφολιπιδαιμικά αντισώματα, αυτοαντισώματα κατά του θυρεοειδούς και ο υποκλινικός υποθυρεοειδισμός. Οι παραπάνω καταστάσεις έχουν συσχετιστεί με αποβολές. Δείτε περισσότερα για τον θυρεοειδή και την γυναικεία αναπαραγωγή >ΕΔΩ<
Ανωμαλίες διάπλασης της μήτρας, όπως για παράδειγμα το διάφραγμα μήτρας μπορεί να προκαλέσουν τόσο μία τυχαία ή και επαναλαμβανόμενες αποβολές.
Μολύνσεις από μικρόβια (πχ μικροβιακή κολπίτιδα, βρουκέλλωση, χλαμύδια, σύφιλη), ιούς (έρπητας, κυτταρομεγαλοϊός, HPV, παρβοϊοί, αδενοϊοί, HIV, ιός ηπατίτιδας Β και C, ερυθρά, κορονοϊοί [SARS, MERS, and H1N1]), πρωτόζωα (πχ τοξόπλασμα και ελονοσία) έχουν συσχετιστεί κατά καιρούς με αποβολές.
Η χλωρίδα του κόλπου, όταν είναι διαταραγμένη, σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα για αποβολή αλλά δεν έχει εξακριβωθεί αν πρόκειται για το αίτιο ή για το αποτέλεσμα της κατάστασης ή με ποιο μηχανισμό μπορεί να προκαλεί αποβολή. Δείτε περισσότερα για το πως τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα μπορεί να επηρεάσουν τις γυναίκες >ΕΔΩ<
Στο ανδρικό σπέρμα, ο κατακερματισμός του DNA (sperm DNA fragmentation) επίσης σχετίζεται με αποβολές. Ο κατακερματισμός του DNA του σπέρματος επηρεάζεται από παράγοντες όπως το κάπνισμα, ναρκωτικές ουσίες, παχυσαρκία και αλλαγές στον τρόπο ζωής και θεραπείες με αντιοξειδωτικά είναι υπό έρευνα.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες κινδύνου
Η μόλυνση του αέρα στα πλαίσια μιας εγκυμοσύνης έχει αποδειχτεί ότι αυξάνει την πιθανότητα για χαμηλό βάρος γέννησης, πρόωρο τοκετό και ενδομήτριο θάνατο. Επιπλέον, φαίνεται ότι αυξάνει το κίνδυνο για αποβολή.
Τα φυτοφάρμακα έχουν συνδεθεί επίσης με αύξηση της πιθανότητας για αποβολή. Φαίνεται συσχέτιση και με τις επαναλαμβανόμενες αποβολές, με το μεγαλύτερο κίνδυνο να υφίσταται όταν η έκθεση γίνει στο 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.
Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, υπάρχουν παράγοντες τους οποίους μπορούμε να τροποποιήσουμε, αλλάζοντας τρόπο ζωής. Υπάρχουν θεραπείες που μπορούμε να δώσουμε. Μία (ή περισσότερες) αποβολές, δεν πρέπει να αποτελούν ταμπού αλλά αίτιο αναζήτησης βοήθειας σε ψυχικό, συναισθηματικό κι ιατρικό επίπεδο. Επιπλέον πληροφορίες για το θέμα των αποβολών μπορείτε να βρείτε >ΕΔΩ<
Μπορείτε να διαβάσετε και το 2ο μέρος του αφιερώματος στις αποβολές >ΕΔΩ<