Πρόκληση τοκετού

Πρόκληση τοκετού είναι η τεχνητή έναρξη της διαδικασίας του τοκετού προτού αυτός ξεκινήσει αυτόματα (από μόνος του).

Όσες γυναίκες έχουν γεννήσει ξέρουν ότι ίσως το δυσκολότερο κομμάτι είναι προς το τέλος της εγκυμοσύνης. Είναι τότε που το μωρό και η κοιλιά έχει μεγαλώσει τόσο ώστε δυσκολεύεστε στην κίνηση, στον ύπνο, σε απλές δραστηριότητες. Φτάνετε ορισμένες φορές σε σημείο να σκέφτεστε και να λέτε “Αρκετά πια!”. Αρκετά πια με την εγκυμοσύνη, αρκετά πια με τη δυσφορία, τα πονάκια, την κούραση. Αρκετά πια με την αναμονή μέχρι να αγκαλιάσετε το μικρο πλασματάκι που μεγαλώνει μέσα σας για τους προηγούμενους 9 μήνες. Ακόμα κι αν η ιδέα της πρόκλησης δεν σας αρέσει, το να ολοκληρωθεί η εγκυμοσύνη γρήγορα ακούγεται πολύ ελκυστικό.

Υπάρχουν βέβαια και γυναίκες που είναι αναγκαίο να γίνει πρόκληση τοκετού. Υπάρχουν κάποιες ιατρικές καταστάσεις, για παράδειγμα η προεκλαμψία, όπου η συνέχιση της εγκυμοσύνης συνεπάγεται μεγαλύτερους κινδύνους στη μητέρα και στο μωρό από το να γίνει η πρόκληση.

Όμως, σε αρκετές περιπτώσεις βλέπουμε η πρόκληση να επιλέγεται για να εξυπηρετήσει τη μητέρα ή τον γιατρό, χωρίς να υπάρχουν ιατρικοί λόγοι για την πραγματοποίησή της. Ωστόσο, η πρόκληση τοκετού δεν είναι απλή μέθοδος και σίγουρα εμπεριέχει κινδύνους. Δεν θα πρέπει να θεωρείται ότι απλά δίνουμε κάποια φάρμακα και ότι το σώμα θα λειτουργήσει με τον φυσικό τρόπο.

Αυτό που πρέπει να γνωρίζει η έγκυος είναι ότι πρόκληση τοκετού σημαίνει ότι προσπαθούμε να προκαλέσουμε ένα φαινόμενο το οποίο δεν είναι η ώρα του να συμβεί. Επίσης, σημαίνει ότι δεν υπάρχει επιστροφή: ξεκινώντας τη διαδικασία πρόκλησης σημαίνει ότι δεσμευόμαστε να ολοκληρώσουμε την εγκυμοσύνη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο γιατί, συμφωνώντας σε πρόκληση, είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι υπάρχουν σοβαροί λόγοι για τους οποίους το μωρό πρέπει να γεννηθεί. Έτσι, αυτόματα, η εγκυμοσύνη χαρακτηρίζεται σαν υψηλού κινδύνου, ακόμα κι αν μέχρι τότε όλα κυλούσαν ομαλά.

Η παραμονή του μωρού μέσα στη μήτρα μέχρι το τέλος της εγκυμοσύνης συμβάλλει στην ολοκληρωμένη ανάπτυξή του. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης είναι πολύ σημαντικές. Αντισώματα της μητέρας περνάνε στο έμβρυο και το θωρακίζουν από λοιμώξεις μετά τη γέννηση. Το μωρό αποκτά χρήσιμες αποθήκες σιδήρου και λίπους και τελειοποιεί τα αντανακλαστικά του θηλασμού και της κατάποσης. Η ανάπτυξη του εγκεφάλου επιταχύνεται τις τελευταίες 5 εβδομάδες. Τέλος, οι πνεύμονες του μωρού συνεχίζουν την ανάπτυξή τους και μερικοί ερευνητές συσχετίζουν αυτό το φαινόμενο με την έναρξη του τοκετού. Τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι μωρά που γεννιούνται στις 40 εβδομάδες έχουν λιγότερες πιθανότητες για ανάπτυξη διανοητικών διαταραχών σε σύγκριση με μωρά που γεννιούνται στις 38 και 39 εβδομάδες. Επίσης, είναι γνωστό ότι τα μωρά που γεννιούνται πιο νωρίς, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αναπνευστικών προβλημάτων, υπογλυκαιμίας, ίκτερου, καρδιακής αρρυθμίας και δυσκολιών στο θηλασμό.

Τι είναι η πρόκληση τοκετού;

Όταν ο τοκετός ξεκινά αυτόματα (από μόνος του), πυροδοτούνται μια σειρά πολύπλοκων φυσικών διαδικασιών που περιλαμβάνουν το σώμα και τον εγκέφαλο της γυναίκας και επίσης το ίδιο το μωρό. Οι επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι το ίδιο το μωρό στέλνει σήματα ότι είναι έτοιμο να γεννηθεί και ο εγκέφαλος της γυναίκας αντιδρά εκκρίνοντας οκυτοκίνη. Αυτή η ορμόνη, στη διάρκεια του τοκετού, προκαλεί συσπάσεις της μήτρας, διαστέλλει τον τράχηλο της μήτρας και εξωθεί το μωρό προς τα έξω. Η ποσότητά της αυξάνει σταδιακά και όχι απότομα. Επίσης η μήτρα, όσο περνάνε οι εβδομάδες, ανταποκρίνεται ευκολότερα στη δράση της οκυτοκίνης.

Η τεχνητή πρόκληση τοκετού προσπερνά δύο βασικά στάδια: το μωρό δεν έχει δώσει το έναυσμα για να ξεκινήσει η διαδικασία του τοκετού και το σώμα σας δεν μπορεί να αντιδράσει με τον ίδιο τρόπο που θα αντιδρούσε αν εκκρίνονταν οι φυσικές ορμόνες του τοκετού.

Εβδομάδες πριν ξεκινήσει ο τοκετός, η μήτρα αρχίζει σιγά- σιγά να ξυπνά. Οι έγκυες αντιλαμβάνονται μικρές συσπάσεις που κρατάνε λίγα δευτερόλεπτα και δεν πονάνε. Είναι οι λεγόμενες προπαρασκευαστικές ωδίνες Braxton- Hicks. Αυτές οι συσπάσεις είναι εξαιρετικά χρήσιμες στην προετοιμασία του μωρού και της μήτρας για τον τοκετό: το μωρό παίρνει την κατάλληλη θέση και ο τράχηλος της μήτρας αρχίζει να κονταίνει σιγά- σιγά και να εμφανίζει διαστολή.

Με την πρόκληση τοκετού, προσπαθούμε να αντικαταστήσουμε την παραπάνω διαδικασία που κανονικά κρατάει εβδομάδες και να την ολοκληρώσουμε σε μερικές ώρες. Λόγω της αυξημένης και απότομης χορήγησης ορμονών, η διαδικασία είναι σαφώς πιο επώδυνη γιατί επιταχύνουμε και δυναμώνουμε τις συσπάσεις της μήτρας και αυξάνουμε επίσης την ταχύτητα του τοκετού. Η όλη διαδικασία χρειάζεται εντατική παρακολούθηση τόσο της μητέρας όσο και του παιδιού, εντός του μαιευτηρίου και με απαραίτητη χορήγηση ικανής ποσότητας παυσίπονων.

Ποιες είναι οι ενδείξεις πρόκλησης τοκετού;

Οι σοβαρότεροι ιατρικοί λόγοι για τους οποίους υπάρχει ένδειξη πρόκλησης τοκετού είναι οι παρακάτω:

• Προεκλαμψία μετά τις 37 εβδομάδες
• Σοβαρή ασθένεια της μητέρας που δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία
• Σημαντική αλλά ελεγχόμενη κολπική αιμορραγία
• Χοριοαμνιονίτιδα
• Υποψία κινδύνου για τη ζωή του μωρού
• Ρήξη υμένων (σπάσιμο των νερών) σε τελειόμηνο έμβρυο και ύπαρξη αιμολυτικού στρεπτόκοκκου ομάδας Β

Άλλοι ιατρικοί λόγοι πρόκλησης τοκετού είναι:

• Παράταση κύησης πέραν των 41 εβδομάδων (ή και 42 εβδομάδες)
• Σακχαρώδης διαβήτης (ανάλογα με τη ρύθμιση του σακχάρου και την εμφάνιση επιπλοκών)
• Αυτοανοσοποίηση της μητέρας προς το τέλος της κύησης
• Ενδομήτριος περιορισμός της ανάπτυξης του εμβρύου (IUGR)
• Ολιγάμνιο (ελαττωμένο αμνιακό υγρό) προς το τέλος της κύησης
• Υπέρταση κύησης μετά τις 38 εβδομάδες
• Ενδομήτριος θάνατος
• Ρήξη υμένων (σπάσιμο των νερών) σε τελειόμηνο, ή σχεδόν τελειόμηνο, έμβρυο χωρίς την ύπαρξη αιμολυτικού στρεπτόκοκκου ομάδας Β
• Θέματα απόστασης από το μαιευτήριο ή ιστορικού πολύ γρήγορου τοκετού
• Ιστορικό ενδομήτριου θανάτου σε προηγούμενη εγκυμοσύνη (για ψυχολογικούς λόγους μόνο, χωρίς πλεονεκτήματα για την υγεία της μητέρας ή του εμβρύου)

Θα αναφερθούμε αναλυτικά στις πιο συχνές αιτίες πρόκλησης τοκετού

• Παράταση κύησης (όταν η εγκυμοσύνη έχει ξεπεράσει την πιθανή ημερομηνία τοκετού)

Τελειόμηνα θεωρούνται τα μωρά που βρίσκονται μεταξύ 37 και 42 εβδομάδων. Η πιθανή ημερομηνία τοκετού (ΠΗΤ) υπολογίζεται στις 40 εβδομάδες ή 288 μέρες από την τελευταία σας περίοδο. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπολογίσουμε με ακρίβεια την ΠΗΤ γιατί έτσι μπορούμε να προστατέψουμε το έμβρυο καλύτερα. Ο ακριβέστερος τρόπος για να υπολογίσουμε την ΠΗΤ είναι το υπερηχογράφημα της αυχενικής διαφάνειας όπου η απόκλιση του υπολογισμού είναι της τάξεως των 1- 2 ημερών.

Κάθε κύηση είναι διαφορετική και σε καμία περίπτωση η ΠΗΤ δεν πρέπει να σημαίνει τη λήξη της εγκυμοσύνης. Η εγκυμοσύνη μπορεί να παραταθεί με ασφάλεια μέχρι και την 41η εβδομάδα (ακόμα και μέχρι την 42η) αρκεί να μην συντρέχουν παράγοντες κινδύνου.

Υπάρχουν αντικρουόμενα ευρήματα από τις σχετικές έρευνες: Σε κάποιες έρευνες διαπιστώθηκε μείωση της πιθανότητας καισαρικής τομής αν γινόταν πρόκληση, σε άλλες δεν υπήρχε διαφορά στο ποσοστό καισαρικής τομής ενώ σε κάποιες άλλες διαπιστώθηκε αύξηση της πιθανότητας για καισαρική τομή σε όσες γυναίκες γινόταν πρόκληση τοκετού. Προφανώς, το θέμα δεν έχει εξαντληθεί, αλλά, επί του παρόντος, η άποψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι ότι α) Συνιστάται πρόκληση τοκετού όταν η εγκυμοσύνη φτάσει στις 41 εβδομάδες (μία βδομάδα μετά την ΠΗΤ) και β) Δεν συνιστάται να γίνεται πρόκληση σε μία εγκυμοσύνη που εξελίσσεται ομαλά πριν τις 41 εβδομάδες κύησης.

• Πρώιμη Ρήξη των Υμένων

Όταν ο αμνιακός σάκος σπάσει πριν ξεκινήσει ο τοκετός, αυτό ονομάζεται πρώιμη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων. Αν η εγκυμοσύνη είναι προς το τέλος της, συνηθίζουμε να δίνουμε χρονικό περιθώριο 24- 48 ώρες για να ξεκινήσουν οι συσπάσεις και ο τοκετός αυτόματα. Αν αυτό δεν συμβεί, χρειάζεται να κάνουμε πρόκληση τοκετού για να αποφύγουμε τον κίνδυνο μολύνσεων.

Αν η πρώιμη ρήξη των υμένων συμβεί νωρίτερα, όταν το μωρό είναι ακόμα πρόωρο, τότε χορηγούμε ενέσεις κορτιζόνης για να βοηθήσουμε στην ωρίμανση των πνευμόνων. Ιδανικά, θέλουμε το μωρό να φτάσει στις 34 εβδομάδες και κατόπιν μπορούμε να προχωρήσουμε σε πρόκληση. Η έγκυος πρέπει να γνωρίζει ότι αν δεν ξεκινήσει ο τοκετός μόνος του, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική πιθανότητα να καταλήξει να χρειαστεί καισαρική τομή.

• Υποψία μεγάλου μωρού

Το μέγεθος κάθε μωρού καθορίζεται από τα γονίδια του αλλά και από το αν υπάρχουν καταστάσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης. Πρέπει να γνωρίζουμε επίσης ότι η ακρίβεια του υπερήχου στον υπολογισμό του βάρους του μωρού υπολείπεται και έτσι, μόνο υποψία μεγάλου βάρους (μακροσωμία) μπορούμε να θέσουμε.

Όταν λέμε μακροσωμία, μιλάμε για μωρά βαρύτερα των 4500 γραμμαρίων. Σύμφωνα με άλλους ορισμούς, μακροσωμικό είναι το μωρό αν είναι βαρύτερο των 4000 γραμμαρίων. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για ένα μακροσωμικό μωρό είναι το να κολλήσουν οι ώμοι του όταν γεννιέται. Αυτό ονομάζεται δυστοκία ώμων. Μπορεί επίσης να τραυματιστεί το βραχιόνιο πλέγμα (που νευρώνει το άνω άκρο) και να γίνει κάταγμα οστών.

Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες, φαίνεται να υπάρχει κάποιο (μικρό) όφελος αν γίνει πρόκληση σε υποψία μακροσωμικού μωρού γιατί μειώνονται τα περιστατικά δυστοκίας ώμων. Ο κίνδυνος για τραυματισμό του μωρού δεν αλλάζει, όπως και η ανάγκη για να γίνει καισαρική τομή. Ωστόσο, άλλες επιστημονικές Εταιρείες και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν αποδέχονται την υποψία μακροσωμίας σαν λόγο για να γίνει πρόκληση.

Αν υπάρχει σακχαρώδης διαβήτης κύησης και είναι καλά ρυθμισμένος, συνιστάται ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης μέχρι τις 40+6 εβδομάδες κύησης. Ο παγκόσμιος οργανισμός Υγείας δεν συστήνει πρόκληση για σακχαρώδη διαβήτη κύησης (σαν μοναδικό πρόβλημα) πριν τις 41 εβδομάδες.

• Ενδομήτριος περιορισμός της ανάπτυξης (IUGR) προς το τέλος της κύησης

Η ανάπτυξη του μωρού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: τα γονίδια, την υγεία σας και πόσο καλά λειτουργεί ο πλακούντας. Όταν λέμε περιορισμό της ανάπτυξης, μιλάμε για εκείνα τα μωρά που δεν λαμβάνουν από τον πλακούντα όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά (καθώς και οξυγόνο) που χρειάζονται.

Και πάλι, είναι καθοριστικής σημασίας ο ακριβής υπολογισμός της ηλικίας κύησης, που γίνεται με το υπερηχογράφημα της αυχενικής, στην αρχή της κύησης.

Μπορούμε να παρακολουθούμε την εξέλιξη της ανάπτυξης του εμβρύου, υπολογίζοντας το βάρος του αλλά και με την εξέταση Dopplers που γίνεται για να δείξει αν το έμβρυο οξυγονώνεται επαρκώς. Συμπληρωματικά, το καρδιοτοκογράφημα μπορεί να δώσει επιπρόσθετες πληροφορίες. Αν δούμε ότι η κατάσταση του μωρού επιδεινώνεται, τότε μπορούμε να συζητήσουμε την πρόκληση τοκετού.

Παρόλα αυτά, μια μεγάλη μελέτη από την Ολλανδία έδειξε ότι σε έμβρυα που υποψιαζόμαστε ενδομήτριο περιορισμό της ανάπτυξης (IUGR), δεν πλεονεκτεί η πιο επιθετική τακτική της πρόκλησης σε σχέση με την τακτική της αναμονής. Έτσι, όσες γυναίκες δεν επιλέξουν την πρόκληση, μπορούν να να συνεχίσουν την εγκυμοσύνη τους, με τακτική παρακολούθηση

• Ολιγάμνιο

Ολιγάμνιο εννοούμε όταν το αμνιακό υγρό που υπάρχει γύρω από το μωρό είναι ελαττωμένο. Ο ρόλος του αμνιακού υγρού είναι να προστατεύει το μωρό παρέχοντας ένα περιβάλλον που βοηθά την ανάπτυξη του. Όταν εμφανίζεται ελαττωμένο, θα πρέπει να διαπιστώσουμε αν αυτό οφείλεται στο ότι σπάσαν τα νερά. Αν αυτό δεν έχει συμβεί, τότε μπορεί να σημαίνει ότι υπάρχει εμβρυϊκή δυσχέρεια. Το αμνιακό υγρό θεωρείται ελαττωμένο αν ο δείκτης αμνιακού υγρού AFI (που μετριέται με τον υπέρηχο) είναι κάτω από 5 ή αν η βαθύτερη λίμνη αμνιακού υγρού γύρω από το μωρό είναι κάτω από 2 εκατοστά.

Θα πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι από πολύ καλού επιπέδου έρευνες και μετα-αναλύσεις αποδείχθηκε ότι η πρόκληση για ολιγάμνιο στο τέλος της κύησης δεν έχει πλεονεκτήματα και αυξάνει το ποσοστό επεμβατικού τοκετού και καισαρικής τομής.

Πώς γίνεται η πρόκληση τοκετού;

Θα αναφερθούμε στους πιο συνηθισμένους τρόπους πρόκλησης. Σε εσάς μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποιος ή κάποιοι από αυτούς. Σημαντικό είναι να είστε ενήμερη για τα οφέλη και τους κινδύνους καθώς και για τον ακριβή λόγο της πρόκλησης. Αν τα oφέλη θα είναι σωτήρια για την υγεία του μωρού δεν χωράνε δεύτερες σκέψεις, αλλά αν τόσο εσείς, όσο και το μωρό σας δεν βρίσκεστε σε κίνδυνο, θα πρέπει να το σκεφτείτε αν αξίζει να κάνετε πρόκληση.

1. Εξέταση τραχήλου και αποκόλληση μεμβρανών

Αν ο τράχηλος είναι λίγο ανοικτός (έχει διαστολή) τότε μπορούμε με το δάκτυλο να προσπαθήσουμε να αποκολλήσουμε τους υμένες του σάκου από το τοίχωμα της μήτρας. Είναι μια μέθοδος χωρίς φάρμακα και έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στην εξέλιξη του τοκετού. Τοπικά, παράγονται από το σώμα σας ουσίες (προσταγλανδίνες) που μπορούν να μαλακώσουν και ανοίξουν τον τράχηλο. Η μέθοδος αυτή μπορεί να προκαλέσει εκείνη τι στιγμή δυσφορία και πόνο καθώς και μικρή αιμορραγία.

2. Συνθετικές προσταγλανδίνες

Αν ο τράχηλός σας είναι ακόμα σκληρός, κλειστός και μακρύς, χρειάζεται προετοιμασία του ώστε να μαλακώσει, να κοντύνει και να αρχίσει να ανοίγει. Αυτό μπορεί να γίνει με τη χρήση φαρμακευτικών ουσιών που τοποθετούνται κολπικά, κοντά στον τράχηλο ώστε να επιδράσουν στην κατασκευή του. Υπάρχουν περιπτώσεις που θα χρειαστούν παραπάνω από μία δόσεις ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτή η μέθοδος μπορεί να προκαλέσει έντονες και επώδυνες συσπάσεις και συνιστάται να γίνεται εντός του μαιευτηρίου για λόγους ασφαλείας. Μια παρενέργεια των φαρμάκων αυτών είναι ότι οι έντονες συσπάσεις μπορεί να προκαλέσουν δυσφορία στο έμβρυο και να οδηγήσουν σε επείγουσα καισαρική τομή.

3. Τεχνητή Ρήξη Υμένων

Αν ο τράχηλος έχει “ωριμάσει” και το κεφαλάκι του μωρού έχει μπει καλά μέσα στη λεκάνη, μπορούμε να κάνουμε τη λεγόμενη τεχνητή ρήξη των υμένων. Είναι μια μέθοδος χωρίς τη χρήση φαρμάκων, κατά την οποία, με τη χρήση ειδικού εργαλείου σπάμε τα νερά. Το αμνιακό υγρό μπορεί να κάνει τον τράχηλο να ανοίξει σιγά- σιγά και τις συσπάσεις να αυξηθούν. Συνήθως, περιμένουμε λίγες ώρες να δούμε αν από μόνο του αυτό φτάνει ή αν χρειάζεται περαιτέρω ενίσχυση με οκυτοκίνη (δείτε παρακάτω). Το μειονέκτημα της μεθόδου είναι ότι σπάζοντας τα νερά αυξάνει η πιθανότητα μικρόβια να μολύνουν το έμβρυο. Αυξάνει η πιθανότητα για δυσφορία του μωρού και για καισαρική τομή. Πολύ σπάνια, μπορεί ο ομφάλιος λώρος του μωρού να συμπιεστεί ή να συμβεί πρόπτωση του και να προκαλέσει βραδυκαρδία στο έμβρυο.

4. Συνθετική Οκυτοκίνη

Στον φυσικό τοκετό, κυκλοφορεί στο αίμα της μητέρας η ορμόνη οκυτοκίνη, μια ορμόνη που προκαλεί συσπάσεις στη μήτρα. Μπορούμε να ενισχύσουμε τη δράση της ορμόνης που παράγεται από τον οργανισμό χορηγώντας ορό εμπλουτισμένο με οκυτοκίνη. Ο ορός με οκυτοκίνη (τεχνητοί πόνοι) μπορεί να χορηγηθεί πριν την έναρξη του τοκετού (για να βοηθήσει στο ξεκίνημα του) ή κατά τη διάρκεια του τοκετού για να επιταχύνει τη διαδικασία (ενίσχυση τοκετού).

Η χορήγηση γίνεται σε σταδιακά αυξανόμενη δόση μέχρι να επιτύχουμε σταθερές ωδίνες σε ένταση και συχνότητα εμφάνισης. Από ένα σημείο και πέρα, η χορήγηση οκυτοκίνης με τον ορό προκαλεί έντονες συσπάσεις και έτσι αυξάνει και η ένταση του πόνου. Αν οι πόνοι δεν γίνονται υποφερτοί, συνιστάται η χορήγηση αναισθησίας (πχ επισκληριδίου) για την αποτελεσματική ανακούφιση από τον πόνο. Η χορήγηση οκυτοκίνης με τον ορό, θα πρέπει να συνοδεύεται από συνεχής παρακολούθηση της δραστηριότητας της μήτρας και της καρδιακής λειτουργίας του μωρού. Αυτό γίνεται με το καρδιοτοκογράφημα, όπου παρακολουθούμε ταυτόχρονα τις συσπάσεις της μήτρας και την καλή λειτουργία της καρδιάς του εμβρύου.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της πρόκλησης τοκετού;

Η χορήγηση τεχνητών ορμονών μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές γιατί η ποσότητα που χορηγείται είναι πολλαπλάσια της φυσικής έκκρισης. Η πιθανότητα εμφάνισης επιπλοκών εξαρτάται από τη δοσολογία χορήγησης και τη συγκεκριμένη ουσία. Οι κυριότερες επιπλοκές αφορούν:

1. Υπερδιέγερση της μήτρας (υπερτονία): Η χορήγηση προσταγλανδινών και οκυτοκίνης προκαλεί συσπάσεις της μήτρας. Αν αυτές οι συσπάσεις είναι συνεχόμενες, χωρίς ανάπαυλα μεταξύ τους, τότε μιλάμε για υπερτονία της μήτρας. Αυτό συνήθως συμβαίνει αν ξεπεράσουμε τις 5 συσπάσεις ανά δεκάλεπτο ή αν μία σύσπαση κρατά για πάνω από δύο λεπτά. Η υπερτονία της μήτρας ελαττώνει την παροχή οξυγόνου στο έμβρυο με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η καρδιακή του λειτουργία. Οι επιπλοκές αυτές εμφανίζονται σε ποσοστό περίπου 5%.

2. Ρήξη μήτρας: Είναι πολύ σπάνια επιπλοκή. Συμβαίνει πιο συχνά σε γυναίκες με προηγούμενη καισαρική ή επέμβαση στη μήτρα. Για αυτό το λόγο, σε αυτές τις περιπτώσεις, συνιστάται αποφυγή πρόκλησης με εξωγενείς ορμόνες. Η πιθανότητα ρήξης είναι της τάξεως των 2 περιπτώσεων ανά 10.000 τοκετούς

3. Εμβολή από αμνιακό υγρό: Και αυτή η επιπλοκή είναι εξαιρετικά σπάνια και συμβαίνει σε περίπου 1 περίπτωση ανά 10.000 τοκετούς. Διαπιστώνεται όμως ότι όσες γυναίκες υπεβλήθησαν σε πρόκληση τοκετού διέτρεχαν διπλάσιο κίνδυνο από αυτές που δεν υποβλήθηκαν.

4. Μεταβολικές διαταραχές: Η παρατεταμένη χορήγηση οκυτοκίνης (πάνω από 3 λίτρα υπότονων ορών ή διάρκεια χορήγησης για πάνω από 7 ώρες) μπορεί να προκαλέσει υπονατριαιμία, υπόταση και ίκτερο στο νεογνό.

5. Παρενέργειες προσταγλανδινών: Αυτές συνήθως είναι η εμφάνιση πυρετού, ρίγους, διάρροιας, εμετών

Ποια είναι η αποτελεσματικότητα της πρόκλησης τοκετού;

H πρόκληση τοκετού συνήθως οδηγεί σε επιτυχή κολπικό τοκετό, αλλά η πιθανότητα να συμβεί αυτό είναι μικρότερη από ότι για τις γυναίκες που ο τοκετός θα ξεκινήσει μόνος του. Αν δεν υπάρχουν προϋποθέσεις (δηλαδή αν ο τράχηλος της μήτρας δεν έχει ωριμάσει και το κεφάλι του μωρού δεν έχει μπει καλά μέσα στη λεκάνη), τότε η πιθανότητα αποτυχίας της πρόκλησης τοκετού αυξάνει σημαντικά. Οι γυναίκες στις οποίες η πρόκληση τοκετού θα αποτύχει, θα οδηγηθούνε σε καισαρική τομή μιας και η διαδικασία του τοκετού θα πρέπει να ολοκληρωθεί.

Μερικά στατιστικά στοιχεία:

• Από όλες τις γυναίκες που γεννάνε για πρώτη φορά (πρωτοτόκες) η πρόκληση τοκετού πετυχαίνει σε ποσοστό 75%
• Στις πρωτότοκες με ανώριμο τράχηλο και που το κεφάλι του μωρού δεν είχε μπει καλά μέσα στη λεκάνη, το ποσοστό επιτυχίας πέφτει περίπου στο 60%
• Η διάρκεια της πρώτης φάσης του τοκετού στις πρωτοτόκες (διαστολή τραχήλου από 4- 10 εκ) είναι σημαντικά μεγαλύτερη στις περιπτώσεις που γίνεται πρόκληση τοκετού σε σχέση με τον τοκετό που ξεκινά αυτόματα (5,5 ώρες σε σύγκριση με 3,8 ώρες)
• Σε πρόκληση τοκετού, όταν η διάρκεια της λανθάνουσας φάσης του τοκετού (πριν τα 4 εκ διαστολή) έφτανε ακόμα και τις 18 ώρες, αύξανε σημαντικά η πιθανότητα για πετυχημένο κολπικό τοκετό χωρίς επιπλοκές για τη μητέρα και το μωρό.
• Σε γυναίκες που έγινε πρόκληση τοκετού πριν τις 41 εβδομάδες ΧΩΡΙΣ ιατρικούς λόγους, η πιθανότητα να γίνει καισαρική τομή ήταν διπλάσια (27%) από αυτές στις οποίες δεν έγινε πρόκληση (13%).
• Σε γυναίκες που έγινε πρόκληση τοκετού στις ή μετά τις 41 εβδομάδες κύησης, δεν υπήρχε διαφορά στο ποσοστό καισαρικής. Σε ορισμένες έρευνες μάλιστα διαπιστώθηκε και μείωση κατά 22% της πιθανότητας για καισαρική τομή αν γινόταν πρόκληση τοκετού και επίσης μείωση της πιθανότητας να υπάρχει κεχρωσμένο αμνιακό υγρό (να κάνει τα κακά του το μωρό μέσα στη μήτρα).

Συμπερασματικά, πριν επιλέξετε την πρόκληση τοκετού θα πρέπει να γνωρίζετε ότι δεν μπορείτε να ακυρώσετε τη διαδικασία στις περισσότερες περιπτώσεις. Θα πρέπει να υφίστανται καλά τεκμηριωμένοι λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να γίνεται πρόκληση τοκετού. Θα πρέπει να δίνεται ο απαιτούμενος χρόνος ώστε το σώμα να πετύχει τον τοκετό. Δεν θα πρέπει να γίνονται υπερβολές με τη χορήγηση των φαρμάκων που προκαλούν τον τοκετό και η όλη διαδικασία θα πρέπει να γίνεται σε οργανωμένο περιβάλλον (μαιευτήριο) ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλεια της όλης διαδικασίας